Jajka – w okresie świąt Wielkiej Nocy są w centrum zainteresowania. Ozdabiamy je, poświęcamy, szykujemy z nich mazurki. Częściej niż zwykle myślimy też wtedy o ich znaczeniu symbolicznym. Według tradycji jajka to odwieczny symbol życia, odradzania się i triumfu nad śmiercią. Niestety, symbolika ta nijak ma się do rzeczywistości.
Zdjęcie autorstwa italintheheart, CC BY 2.0
Dziś jaja, owszem, są symbolem życia – ale krótkiego i pełnego cierpienia, będącego udziałem znoszących je kur. Odradzania się? Oby nie, bo żadna kura nioska nie chciałaby się odrodzić, mając w perspektywie powtórne życie na fermie przemysłowej. A w takich miejscach żyje 90% polskich niosek. Triumf nad śmiercią? Nic z tego. Dziś już właściwie nie ma kur, którym pozwalamy pożyć dłużej niż kilkanaście miesięcy. Mimo że w naturalnych warunkach, mogłyby dożyć kilkunastu lat.
Kur niosek jest w Polsce więcej niż ludzkich obywateli naszego kraju – około 40 milionów. Aby zaspokoić nasz apetyt, znoszą 100 miliardów jajek każdego roku. Mimo tej wielkiej przysługi, którą nam czynią, większość z nich traktujemy bardzo źle. Nie dbamy o ich naturalne potrzeby i dobrostan. Liczy się dla nas głównie cena jajka, oczywiście jak najniższa. Tymczasem za naszą drobną oszczędność, miliony ptaków płacą cierpieniem i krótkim, nieszczęśliwym życiem. A ta oszczędność, to zaledwie kilkadziesiąt groszy – tyle wynosi różnica w cenie pomiędzy jajkiem od kury żyjącej w rażąco złych, niehumanitarnych warunkach (chów klatkowy / cena jajka: ok. 40 gr), a tym od kury, wiodącej życie w warunkach zbliżonych do naturalnych (chów ekologiczny / cena: ok 1 zł).
A jak Ty traktujesz swoją kurę?
„Ja? Ja mieszkam w mieście i nie hoduję kur!” – myślisz sobie. To nic nie zmienia. Jeśli tylko jesz jajka, to gdzieś w Polsce jest kura, którą możesz uznać za swoją. Każdy z nas – Polaków – rocznie zjada około 175 jajek. Wliczone są w to także jajka, będące składnikiem różnych gotowych produktów, które kupujemy (makaronów, wypieków, panierek, słodyczy i wielu innych). Tymczasem jedna kura nioska, hodowana w systemie przemysłowym, znosi rocznie około 300 jaj. Prosty rachunek i już wiemy, że aby zaspokoić apetyt przeciętnego Polaka, jedna kura znosi jaja bez przerwy przez 7 miesięcy w roku.
Te 7 miesięcy może wyglądać bardzo różnie. O tym jaka będzie w tym czasie jakość życia Twojej kury zależy od Ciebie. Decydujesz o tym każdego dnia, robiąc zakupy. Los kury zaszyfrowany jest w pierwszej cyfrze stempla odbitego na skorupce. Jajka dostępne w całej Unii Europejskiej podlegają przejrzystemu systemowi oznaczeń. Ciąg cyfr i liter pozwala stwierdzić m.in. z jakiego kraju i regionu pochodzi jajko, ale przede wszystkim jaki rodzaj chowu stosuje dany hodowca. Tę informację zdradza pierwsza cyfra kodu – znajdziemy tam 3, 2, 1 lub 0.
Podejmij wyzwanie:
Wybieraj tylko jajka z numerem „0” na początku stempla. Dziel się wiedzą na temat oznaczeń jajek oraz warunkach chowu kur – wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że w prosty sposób, robiąc zakupy, mogą się przyczynić do poprawy losu niosek. Jeśli w okolicznych sklepach nie możesz takich znaleźć, poproś ich właścicieli aby włączyli je do swojej oferty i wyjaśnij im, czemu to dla Ciebie ważne.
Jeśli sięgniesz w sklepie po jajka oznaczone cyfrą 3 (tzw. chów klatkowy), możesz mieć pewność że fundujesz swojej kurze życie pełne cierpienia, bólu i chorób. Stłoczona w małej klatce z kilkudziesięcioma towarzyszkami, nie będzie mogła się swobodnie poruszyć, rozpościerać skrzydeł ani grzebać w ziemi – a takie są jej elementarne potrzeby. Ciasnota, brak naturalnego światła i i świeżego powietrza, sprawią że twoja kura zacznie okaleczać zarówno samą siebie, jak i inne kury w klatce. Resztkami dzioba, który został jej przycięty, kiedy była kurczęciem, będzie wydziobywać sobie pióra i bolesne rany w ciele. Brak ruchu spowoduje u niej odwapnienie kości, które będą się łamać jak patyczki, powodując dodatkowe cierpienie. Swoją agresję skieruje też wobec innych kur – najsłabsze z nich zginą, zadziobane przez towarzyszki niedoli. Po roku, maksymalnie półtora takiego strasznego życia, twoja kura zostanie zabita. Jej mięso jest niskiej jakości, ponieważ cały wysiłek organizmu skierowany był u niej na znoszenie jaj, a nie na budowę silnych mięśni. Poza tym była karmiona słabej jakości paszą o dużej zawartości antybiotyków. Dlatego jej mięso trafi do pasz i karm, przeznaczonych dla innych zwierząt.
Podpisz apel do sieci handlowych o stałe wycofanie jaj „trójek” z półek sklepowych – podpisuję! Autorami inicjatywy są osoby ze stowarzyszenia Otwarte Klatki.
Zdjęcie autorstwa Farm Watch, CC BY 2.0
Jeśli sięgasz po jaja oznaczone dwójką (tzw. chów ściółkowy), tylko nieznacznie poprawiasz los swojej kury. Zamiast siedzieć w klatce, będzie miała możliwość poruszać się po kurniku. Ten kurnik to jednak nic innego, jak olbrzymia blaszana hala, w której mieszka od kilku do kilkunastu tysięcy ptaków. Na jednym metrze kwadratowym jest ich 25. Nie mają możliwości oddychać świeżym powietrzem i są skazane na odór amoniaku, wydzielanego przez ich odchody (a przy takim zagęszczeniu ptaków, jego stężenie bywa bardzo wysokie). Zamiast naturalnego rytmu dnia, poddane są sztucznemu reżimowi narzucanemu przez hodowców – sterują oni zegarem dobowym kur, gasząc i zapalając światła w wybranych przez siebie porach. Podłoże to mieszanina słomy i piasku, w których kury mogą zażywać kąpieli piaskowych. Karmione są podobnie jak kury z chowu klatkowego – paszą z bardzo dużą ilością antybiotyków i innych farmaceutyków, co ma zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób. A o to nietrudno w tak nienaturalnie liczebnych stadach.
Wybierając jajka oznaczone cyfrą 1 (tzw. chów wolnowybiegowy), okazujesz swojej kurze elementarny szacunek. Mieszka w kurniku, ale ma też możliwość swobodnego wychodzenia na dwór. Może tam zaczerpnąć świeżego powietrza, pogrzebać w ziemi, poskubać trawę, swobodnie rozłożyć skrzydła. Także w samym kurniku czekają na nią relatywnie dobre warunki. Ma do dyspozycji sporo miejsca – na każdą nioskę przypada około 4-5 metrów kwadratowych powierzchni. Kurnik wyścieła słoma i piasek, co odpowiada naturalnym potrzebom tych ptaków. Twoja kura ma też możliwość uwicia gniazda oraz przesiadywania na grzędzie, co bardzo lubi. Jej dieta jest urozmaicona i zdrowa. To przekłada się na wyższe wartości odżywcze jaj, które znosi.
Zdjęcie autorstwa alicepopkorn, CC BY-NC-ND 2.0
Ale dopiero sięgając po jajka oznaczone cyfrą 0 (tzw. chów ekologiczny) jesteś wobec swojej kury naprawdę fair. W podzięce za jajka, które dla Ciebie znosi, zapewniasz jej warunki życia maksymalnie zbliżone do tych, jakie miałaby w naturze. Każda kura ma swobodę przemieszczania się pomiędzy kameralnym kurnikiem, a podwórzem. Jej menu składa się z tego, co sama wygrzebie sobie z ziemi oraz z wysokowartościowego, naturalnego pokarmu dostarczanego przez hodowcę. Nie zna smaku antybiotyków, nie podaje się jej hormonów i innych stymulatorów wydajności. Znosi tyle jaj, ile dyktuje jej organizm. Żyje jej się dobrze i bez cierpienia. Twoja kura będzie Ci wdzięczna za to, że pomyślałeś o niej z empatią: nie jak o maszynce do produkcji jajek, ale jak o żywej istocie, mającej swoje potrzeby.
Zobacz ile miejsca mają kury w różnych rodzajach hodowli.
Trzeba jednak pamiętać, że bez względu na to, z jakiego chowu kupujemy jajka, czy są to „trójki”, czy „zerówki” pośrednio zgadzamy się na wiele praktyk, budzących opory moralne. Przede wszystkim na bezwzględny proces selekcji piskląt. Jeśli są płci męskiej, uznaje się je za nieprzydatne i natychmiast uśmierca – poprzez zagazowanie lub zmielenie żywcem. Także przedwczesne uśmiercanie już wyeksploatowanych kur, wtedy, kiedy spada ich „wydajność” i kiedy zaczynają znosić mniej jajek, trudno uznać za humanitarne. Tym bardziej, że okoliczności tej śmierci są najczęściej bardzo okrutne.
Zdjęcie autorstwa Loaf, CC BY-NC-SA 2.0
Dlatego warto przemyśleć całkowitą rezygnację z jedzenia jajek, lub przynajmniej znaczne ograniczenie ich spożycia. Wbrew pozorom, jest to jak najbardziej wykonalne.
Potwierdzą to osoby na diecie wegańskiej, które zrezygnowały z jedzenia wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego. W cieście jajka świetnie zastąpi np. banan lub trochę mąki ziemniaczanej. Zerknij na tę ściągę. A jeśli nie możesz się obyć bez smaku jajecznicy lub pasty jajecznej, koniecznie kup tofu i dopraw je solą Kala Namak (dostępna w sklepach internetowych, ok. 12 zł za 1 kg) – smak jajek gwarantowany.
Pobierz e-booka „Dobre decyzje nr 1 – Alternatywy dla jajek” z przepisami na wielkanocne (i nie tylko) potrawy – w przepisach pojawiają się produkty, które z powodzeniem zastępują jajka.
Pamiętaj, kury to mądre zwierzęta. Każda z nich ma inny charakter – tak jak wśród ludzi, są kury nieśmiałe i odważne, spokojne i temperamentne, szukające towarzystwa oraz preferujące samotność. Potrafią rozpoznać do 100 innych przedstawicielek swojego gatunku. Kury są też bardzo opiekuńcze w stosunku do swoich młodych – jeśli widzą, że ich metody wychowawcze nie przynoszą skutku, potrafią zmodyfikować swoje postępowanie wobec kurcząt. Ale przede wszystkim – kury czują ból i cierpią, jeśli nie dba się o zapewnienie im właściwych warunków życia. Dlatego, jeśli chcesz mieć czyste sumienie jedząc jajka, nie zapominaj o tym jak miewa się kura, która je dla Ciebie znosi.
Pobierz infografikę – wydrukuj i powieś ją na lodówce
Więcej informacji szukaj:
w artykule o zwierzętach hodowlanych – ich potrzebach, warunkach chowu i możliwości poprawy ich losu poprzez nasze wyboru w sklepach
na stronie akcji „Jak one to znoszą?„, poświęconej poprawie losu kur w polskich hodowlach
na stronie organizacji CIWF (Compassion in World Farming), stawiającej sobie za cel poprawę losu zwierząt gospodarskich
Tutaj znajdziesz pomysł na samodzielne wykonanie przewrotnego koszyczka wielkanocnego, który łatwo zamienia się w coś zupełnie innego…
Marta Karbowiak
