Fot. stephen boisvert, CC BY 2.0

Na hałas negatywnie wpływający na zdrowie jest narażonych 44% Europejczyków. To drugi największy problem ekologiczny Unii Europejskiej, po zanieczyszczeniu powietrza. Według niedawnego raportu Światowej Organizacji Zdrowia, hałas może powodować nie tylko uszkodzenia słuchu, choroby układy krążenia, trudności w uczeniu się (u dzieci) i zaburzenia snu. Raport przygotowany na zlecenie federacji Transport & Environment w 2008 wskazuje, że hałas może być odpowiedzialny za 50000 ataków serca rocznie, a także 5% udarów w Europie. Z powodu hałasu cierpią słabsi członkowie społeczeństwa – dzieci, osoby starsze i już teraz schorowane. Hałas może negatywnie wpływać na rozwój płodu poprzez podwyższanie poziomu stresu u kobiety ciężarnej. Szacuje się, że społeczne koszty hałasu wynoszą 0.4% PKB Unii Europejskiej.

Ogólnie w Polsce standardy ochrony przed hałasem są bardzo niskie. Dopuszczalne poziomy hałasu z pojazdów są tak wysokie, jakby po II wojnie światowej nie było w zasadzie żadnego postępu technicznego w tej mierze. Jesienią 2012 roku ówczesny minister środowiska Marcin Korolec ugiął się pod presją samorządów chcących oszczędzić na ekranach akustycznych i bardzo mocno podwyższył dopuszczalne normy hałasu w środowisku. W większości przypadków dopuszczają one hałas dużo wyższy niż próg uciążliwości dla zdrowia, wyznaczony przez WHO na 55 dB. Jeszcze bardziej obniżają je samorządy. W programach walki z hałasem, które każde miasto musi mieć, zwykle przewidują podjęcie jakichkolwiek działań tylko przy przekroczeniach o 10 i więcej dB. Biorąc pod uwagę nadzwyczaj liberalne normy, a także to, że skala decybeli jest logarytmiczna, realnie możemy liczyć na uwzględnienie naszej okolicy w planie walki z hałasem tylko wtedy, gdy poziom hałasu przekracza prób szkodliwości kilkunastokrotnie (np. powyżej 70 lub powyżej 75 dB). Sytuację utrudniają również wyśrubowane normy dla mierników hałasu, których wskazania mogą mieć moc prawną. Muszą mieć certyfikat  dokładności 1 decybela, chociaż przy dużych przekroczeniach wystarczyłaby tańszy miernik o mniejszej dokładności, aby stwierdzić przekroczenie.

W ubiegłym roku swoją cegiełkę dołożyli europosłowie, przyjmując bardzo nieambitne normy hałasu z nowych pojazdów, które na dodatek mają być osiągnięte dopiero za… 15 lat! Na proces decyzyjny w tej sprawie cień rzucił fakt, że poseł-sprawozdawca w tej sprawie, czeski konserwatysta Miroslav Ouzky, rozsyłał poprawki w plikach podpisanych przez „Porsche AG”.

Podejmij wyzwanie:

Sprawdź, czy Twoje miasto lub gmina ma mapę akustyczną, pokazującą natężenia hałasu i zobacz, jak na niej wypadają w miejsca, w których mieszkasz, pracujesz, uczysz się. Przykład takiej mapy dla Łodzi znajdziesz tu.

Fot. Lingaraj G J, CC BY 2.0

Wśród stałych źródeł nadmiernego hałasu największe znaczenie ma właśnie hałas komunikacyjny. Hałas powodują samochody, tramwaje, ale także kolej. Wbrew pozorom, ekran akustyczny to nie jedyne lekarstwo. Aby obniżyć hałas samochodowy, można stosować ciche nawierzchnie, obniżać natężenie i prędkość ruchu (w niektórych krajach stosuje się ograniczenia prędkości do 30 km/h obowiązujące tylko w nocy, aby spełnić nocne normy hałasu, bardziej rygorystyczne niż dzienne). Trochę ulgi może spowodować też poprawa płynności ruchu, na przykład rondo zamiast skrzyżowania z sygnalizacją.

Odpowiedzią na hałas z pojazdów szynowych jest dobre utrzymanie tychże szyn oraz kół tramwajów i pociągów. Dobre utrzymanie pozwala zachowanie norm nawet przy małej odległości torów od zabudowy. Jeżdżąc S-Bahnem po Berlinie czy Wiedniu często dziwimy się, że okna mieszkań są tak blisko pociągu, a żadnego ekranu akustycznego między nimi nie ma. Tak właśnie działa skuteczna walka z hałasem. Kiedy zadba się o wszystkie elementy torowiska i pociągu, które mogą powodować hałas, żaden ekran akustyczny nie będzie już potrzebny. W Europie czasem stosuje się gumowanie torów tramwajowych. W przypadku lotnisk praktycznie nie ma innego sposobu jak tylko duża odległość lotniska od zabudowy. Silnik odrzutowy generuje bowiem hałas aż 140 decybeli.

Podejmij wyzwanie:

Zorganizuj sadzenie drzew i krzewów przy drogach oraz pnączy osłaniających zwykle brzydkie ekrany akustyczne.

W niektórych miejscach także hałas instalacyjny może skutecznie uniemożliwić  spokojny sen. To na przykład wentylatory. System wentylacyjny niskiej jakości zainstalowany w wielosalowym kinie, z którego co noc trzeba usuwać wyziewy popcornu, może zniszczyć klimat akustyczny tysiącom okolicznych mieszkańców.

Jak walczyć z hałasem? Poziom hałasu z konkretnego samochodu może sprawdzić policja.  Poziom hałasu wewnątrz budynku może sprawdzić Sanepid, w środowisku – lokalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Coraz częściej zdarza się, że za nadmierny hałas przyznawane są wysokie odszkodowania – ostatnio wygrali na przykład mieszkający przy drodze krajowej w Strykowie i w pobliżu lotniska w Balicach.

Przeczytaj, co możesz zrobić w publikacji Tiry na tory. Poradnik walczących społeczności s. 144-155.

Fakty i mity o ochronie przed hałasem

Hałas nasz powszedni – audycja z udziałem Witolda Jaszczuka i Mikołaja Kirpluka z Ligi Walki z Hałasem, Weekend Radia TOK FM, 15.02.2014

Jak głośno jest za głośno? Sprawdź sam

Bezpłatne konsultacje dla cierpiących z powodu hałasu prowadzi raz w miesiącu Liga Walki z Hałasem. Odbywają się one w Warszawie w siedzibie stowarzyszenia „Zielone Mazowsze”.
Terminy i archiwum wystąpień Ligi

Opracowanie: Wojciech Makowski