Okrutna, poniżająca, wyrządzająca wiele krzywd – a stosowana w imię ich naprawiania oraz poczucia sprawiedliwości. Uwielbiają o niej rozprawiać populistyczni politycy – ale może niedługo przestanie im się to opłacać? Kara śmierci, bo o niej mowa, ma w Polsce coraz mniej zwolenników.

W 2004 roku odsetek popierających ten rodzaj kary wynosił w polskim społeczeństwie 77%, a siedem lat później – według badań CBOS – spadł do 61%. Polska wykreśliła karę śmierci z kodeksu karnego w 1997 roku, a ostatnią egzekucję przeprowadzono u nas jeszcze w PRL-u.

Transparent Amnesty International z hasłem „Przeżyjemy bez kary śmierci”. Aut. C. Elle, CC BY-NC-SA 2.0

Jak donosi Amnesty International, która od lat 70. XX wieku monitoruje legislację w tym zakresie, wpisujemy się w światowe tendencje, gdyż coraz więcej państw decyduje się na zniesienie kary śmierci. W roku 1977 istniało zaledwie 16 państw, które się na to zdecydowały, a pod koniec roku 2013 – już 98. W praktyce kary tej nie stosuje się w ponad dwóch trzecich państw świata. W niektórych przypadkach jest to efektem przede wszystkim nacisków międzynarodowych gremiów, a czasem działalności lokalnych obrońców praw człowieka i oddolnych społecznych nacisków.

Krajem, gdzie toczy się obecnie ożywiona dyskusja o karze śmierci, jest Japonia. W marcu tego roku zwolniono z celi śmierci Iwao Hakamadę. 78-letni dziś Hakamada oczekiwał na egzekucję prawie pół wieku. Jego cela miała wielkość toalety. Dzięki wysiłkom prawników i badaniom DNA ustalono, że dowody przeciw niemu były najprawdopodobniej sfabrykowane. Schorowany były bokser oczekuje na rewizję procesu już poza murami więzienia. Jest szóstym japońskim więźniem z celi śmierci, którego proces wznowiono. Czterech z pięciu poprzednich oczyszczono z zarzutów. Jednak zaprzysiężona miesiąc temu japońska minister sprawiedliwości, Midori Matsushima, jest nieprzejednaną zwolenniczką kary śmierci.

Tegoroczne obchody Dnia Sprzeciwu wobec Kary Śmierci mają na celu zwrócenie uwagi na osoby chore psychicznie, którym grozi wyrok śmierci lub egzekucja. Przestępstwa popełniane przez osoby z zaburzeniami lub niepełnosprawnością intelektualną są oznaką, że jako społeczeństwo nie zdaliśmy egzaminu – nie zapewniliśmy im leczenia bądź należytej opieki. W historii zdarzały się również przypadki skazywania na śmierć osób z niepełnosprawnością intelektualną, które zostały podstępem namówione do złożenia obciążających je zeznań bądź po prostu nie potrafiły się bronić.

Posąg Temidy.

W idealnym świecie Temida jest ślepa – wydaje sprawiedliwe wyroki, nie zważając na kolor skóry, płeć, status majątkowy bądź pozycję społeczną. Rzeczywistość wygląda inaczej. Żaden system nie jest nieomylny. Jak podaje organizacja Innocence Project, testy DNA pozwoliły wskazać ponad 300 niewinnych osób, które w Stanach Zjednoczonych skazano na dożywocie lub na karę śmierci. 70% z nich stanowili ludzie o innym niż biały kolorze skóry. Więźniowie, na których wykonano wyrok, to niekoniecznie ci, którzy popełnili najstraszliwsze zbrodnie. To także ludzie, którzy byli zbyt biedni, by wynająć dobrych prawników, lub osoby które trafiły na surowych oskarżycieli i sędziów bądź których procesy opisywano szczególnie chętnie w mediach.

Tymczasem nie znajduje potwierdzenia hipoteza o jej odstraszającym działaniu. Egzekucje nie sprawiają, że uczciwi obywatele mogą czuć się bezpieczniej.

Dla kary śmierci po prostu nie ma usprawiedliwienia.

Podejmij wyzwanie:

Dołącz do sieci „pilnych akcji” Amnesty International. Pilne akcje to ogólnoświatowe akcje wysyłania apeli w sprawach osób, których podstawowe prawa człowieka są łamane. Są to np. osoby zagrożone egzekucją bądź torturami.

Obejrzyj film „Zielona mila”, „Życie za życie” lub „Krótki film o zabijaniu” i prześlij nam swoją recenzję.

Dowiedz się więcej:

Warszawskie obchody Dnia Sprzeciwu wobec Kary Śmierci

Sympatia wobec Harry’ego Pottera, picie alkoholu w czasie żałoby narodowej… Za co jeszcze można w majestacie prawa stracić życie?

Dane Amnesty International w formie video

Ewa Kamińska-Bużałek