Myślenie o sprawiedliwości, która powinna towarzyszyć każdej transakcji handlowej, jest ideą przyświecającą obchodom Światowego Dnia Sprawiedliwego Handlu. Kakao, herbata, czekolada, owoce, ale także koszulki z bawełny czy róże – za produkcją wszystkich tych rzeczy stoi konkretny człowiek. Tegoroczne (2019) obchody święta będą upływać pod hasłem „Dla ludzi, dla planety”.
„Większość z nas reaguje entuzjastycznie na dźwięk słów „promocja” czy „przecena”. Jednak w ostatnich latach coraz więcej osób zadaje sobie pytanie o to, kto płaci prawdziwą cenę za produkty, po które codziennie sięgamy. W przypadku kakao, kawy, herbaty, bananów czy bawełny koszty ponoszą marginalizowani drobni rolnicy i pracownicy plantacji w krajach globalnego Południa. Mimo że dostarczają na światowy rynek jedne z najcenniejszych surowców, często nie są w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb swoich rodzin. Oprócz nieustannej presji cenowej problemów z dostępem do rynków zbytu drobni producenci żywności zmagają się również z negatywnymi skutkami zmian klimatu, mimo że sami przyczyniają się do ich powstawania jedynie w bardzo niewielkim stopniu. Epidemie chorób roślin, erozja gleby i postępujące pustynnienie, katastrofy naturalne – producenci rolni z globalnego Południa zdają się być osamotnieni w tej nierównej walce” (źródło: www.fairtrade.org.pl).
Czy zastanawiałeś się ile pieniędzy trafia do plantatora, uprawiającego kawę, którą być może pijesz czytając ten tekst? Nieodłączną towarzyszką kawy jest czekolada, którą z wielką chęcią przełamujemy gorzki smak czarnego napoju. Jednak sięgając po ten słodko – gorzki duet, warto zdawać sobie sprawę, że podział zysków pomiędzy wytwórcami kawy i kakao, a firmami je skupującymi jest słodki tylko dla tych drugich. Wytwórcom pozostaje jedynie gorycz głodowych zarobków.
Z każdej filiżanki kawy, którą wypijasz, producent otrzymuje bardzo niewielką część zysku. Podobnie jest z kakao. W wyniku zdominowania światowego rynku czekolady przez kilka wielkich koncernów, farmerzy w minimalnym stopniu partycypują w zyskach (np. 6,4% w Ghanie czy 5,7% na Wybrzeżu Kości Słoniowej). W efekcie plantatorzy nie mają możliwości zapewnienia pracownikom zakwaterowania w godnych warunkach, wyżywienia czy opieki zdrowotnej. W tym samym czasie, do kasy koncernu trafia około 70% zysków, wygenerowanych ze sprzedaży każdej tabliczki czekolady. Jednak w żaden sposób nie przekłada się to na zarobki i jakość życia drobnych wytwórców kakao w krajach Globalnego Południa. A przecież bez ich pracy, ta tabliczka w ogóle nie mogłaby powstać…
Podejmij wyzwanie:
Zastanów się gdzie i przez kogo zostało wyprodukowane jedzenie, które zjadasz w ciągu jednego, wybranego dnia. Następnie zaplanuj posiłek, w trakcie którego będziesz używać tylko takich produktów, wobec których jesteś pewny/pewna, iż producent wytwarzając je zwracał uwagę na kwestie środowiskowe i prawa pracownicze. Szukaj na nich takiego logo:
By promować ideę odpowiedzialnych zakupów w skali globalnej, został ustanowiony Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu (z ang. WFTDay lub World Fair Trade Day).
Pierwowzorem święta był Europejski Dzień Sklepów Świata po raz pierwszy obchodzony w 1966 roku i organizowany przez NEWS! (Network of European World Shops – Sieć Europejskich Sklepów Świata, czyli sklepów Sprawiedliwego Handlu). Obchody w różnych zakątkach świata przybierały bardzo różne formy, jednak brakowało im spójnej koncepcji. Z czasem rozpoczęto więc starania o ustanowienie wspólnych obchodów, na szerszą skalę i w jednym terminie. Inicjatywa została podjęta przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu (ang. IFAT, International Fair Trade Association) i jej organizacje członkowskie. Działo się to na konferencji w Arusha w Tanzanii w 2001 roku. Po raz pierwszy Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu obchodzony był 4 maja 2002 roku. Obecnie odbywa się rokrocznie w drugą sobotę maja. Świętowany jest na całym świecie i przybiera różnorodne formy. Idea jest jednak niezmienna, wciąż związana z odpowiedzialnością i sprawiedliwością w procesie produkcji i sprzedaży pożywienia oraz innych dóbr. Celem Sprawiedliwego Handlu jest zbudowanie trwałych, bezpośrednich relacji pomiędzy producentami w krajach biednych, a konsumentami, którzy korzystają z wytworzonych produktów, a mieszkają w bogatszych częściach globu.
Tej relacji, a w zasadzie partnerom wymiany, czyli ludziom, poświęcony jest tegoroczny dzień. W tym roku organizatorzy będą skupiać się na tych, którzy stoją za każdą transakcją, odpowiadają za produkcję, przygotowanie materiałów, pakowanie.
Ruch Sprawiedliwego Handlu, do którego odwołuje się święto, opiera się na kilku wspólnych zasadach. Do najważniejszych należą:
– Uczciwa cena jaką otrzymują producenci za swoje produkty;
– Bezpieczne i oparte na zasadach szacunku praktyki handlowe;
– Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne;
– Demokratyczne zarządzanie organizacją producencką;
– Dążenie do zwiększania niezależności producentów;
– Zwiększanie wiedzy i świadomości konsumentów.
Obchody dnia są rokrocznie związane z innym motywem przewodnim. Ze względu na lokalny, indywidualny charakter wydarzeń, siłą tego dnia jest koloryt i kreatywność osób wspierających akcję. W ciągu kilku lat w ramach święta zorganizowano m.in. śniadania Sprawiedliwego Handlu, debaty, demonstracje, koncerty i pokazy „sprawiedliwej” mody (Fair Fashion).
Akcję wspierają także sklepy, promując i organizując promocje produktów z całego świata opatrzonych certyfikatami świadczącymi o sprawiedliwym podejściu do procesu produkcji. Na lokalne obchody Dnia Sprawiedliwego Handlu możemy spojrzeć jak na drobne wycinki obchodów globalnych – skumulowane wydarzenia, oragnizowane na całym świecie, znakomicie symbolizują wspólnotę oraz ponadnarodową solidarność.
Idea Sprawiedliwego Handlu jest spójna z Milenijnymi Celami Rozwoju uchwalonymi przez 189 przedstawicieli państw, chcących walczyć z biedą i rozwarstwieniem społecznym.
Po więcej informacji zajrzyj tu:
Koalicja Sprawiedliwego Handlu
Tegoroczne obchody Światowego Dnia Sprawiedliwgo Handlu
Skarbnica wiedzy o krajach Globalnego Południa
Opracowanie: Bartosz Rief
