Zakaz używania telefonów. Fot. Eurobas. Licencja CC BY 3.0

Światowy Dzień Bez Telefonu Komórkowego. Brzmi dziwnie, prawda? Jak przeżyć dzień bez dzwonienia, smsowania, robienia zdjęć, korzystania z aplikacji, przeglądania internetu i jeszcze wielu rzeczy, na które pozwalają nasze telefony i smartfony? A jednak internauci na całym świecie już od kilkunastu lat nawołują do wyłączenia komórki na 24 godziny w dniu 15. lipca. To nieoficjalne święto ma nam przypomnieć, że istnieje życie bez telefonu. Może to być także dobra okazja do zastanowienia się nad tym, czym jest komórka, jakie „skarby” w sobie kryje i jakim kosztem jest tworzona.

Za każdym razem, gdy bierzemy telefon do ręki, trzymamy nie tylko aparat do rozmawiania na odległość. Trzymamy złoto, srebro, platynę, miedź i ok. 30 innych metali. Jedną z ważniejszych składowych jest koltan, zawierający duże ilości tantalu. Jest to rzadki metal, umożliwiający produkcję bardzo małych kondensatorów, niezbędnych do działania telefonów komórkowych i smartfonów. Inną istotną rudą jest kasyteryt, wykorzystywany do produkcji płyt głównych w urządzeniach mobilnych. Oba występują w ogarniętej wojną Demokratycznej Republice Konga.

Kopalnia wolframu i kasyterytu w Kailo w Demokratycznej Republice Konga . Fot. Julien Harnels, licencja CC by 2.0.

W tym kraju wiele kopalni działa nielegalnie i jest opanowanych przez rebeliantów. Zmuszają oni ludzi do niewolniczej pracy w bardzo niebezpiecznych warunkach. Handel metalami pozwala im zaś finansować dalsze działania zbrojne. Duński dziennikarz Frank Poulsen nakręcił na ten temat bardzo ciekawy film dokumentalny, „Krew w twoim telefonie”. Trzy lata spędził w Demokratycznej Republice Konga. Podróżował do kopalni rzadkich metali, często stykając się również z rebeliantami. Szukał też powiązań ze światowymi koncernami, produkującymi komórki. Warto obejrzeć ten film, by uzmysłowić sobie, że, także w naszym telefonie mogły znaleźć się elementy zdobyte dzięki pracy współczesnych niewolników.

Wydobycie surowców do produkcji telefonów to nie jedyna kontrowersyjna kwestia. Ponieważ w każdym sezonie pojawiają się nowe modele, wielu ludzi wymienia telefony jak przysłowiowe rękawiczki. To oznacza, że z roku na rok rośnie liczba starych i zużytych aparatów, będących elektroodpadami. Powinny one trafić do zakładów recyklingowych, jednak miliony ton elektrozłomu trafiaja na nielegalne wysypiska w Afryce i Azji, co ma fatalny wpływ na środowisko naturalne i zdrowie ludzi. Lokalni mieszkańcy w prymitywnych warunkach odzyskują tam surowce, za które otrzymują groszowe wynagrodzenie, jednocześnie rujnując swoje zdrowie.

Wysypisko elektroodpadów w Agbogbloshie w Ghanie . Fot. Marlenenapoli, licencja CC0.

Istnieje jednak sposób, by ograniczyć wydobycie surowców oraz wysyłanie elektroodpadów na globalne wysypiska śmieci. Najprostszą metodą jest zbiórka i recykling starych telefonów. Amerykańska firma Falconbridge Limited, specjalizująca się właśnie w przetwarzaniu komórek, podaje że jedna tona aparatów zawiera aż 140 kg miedzi, 3,14 kg srebra, 300 g złota, 130 g palladu i 3 gramy platyny. W specjalistycznych zakładach odzyskuje się te surowce w warunkach pozwalających na ochronę zarówno środowiska, jak i zdrowia ludzi, którzy się tym zajmują.

Podejmij wyzwanie:

W Światowym Dniu Bez Telefonu Komórkowego warto przejrzeć szuflady i zobaczyć, czy nie gromadzimy niepotrzebnych aparatów. Jeśli takowe są, można zastanowić się co z nimi zrobić. Gdy wciąż są sprawne, warto oddać je komuś z rodziny, znajomym lub sprzedać na aukcji internetowej. Zepsuty sprzęt można oddać lub sprzedać firmie zajmującej się naprawą bądź wykorzystaniem części do naprawy innych telefonów.

Na stronie internetowej Elektrośmieci w sieci jest mapa punktów odbioru elektrośmieci, do których należy odnieść stare sprzęty. Również w każdej gminie można uzyskać informacje o adresach takich punktów. Oddając tam stare telefony komórkowe, wspieramy ich recykling, a tym samym mamy wpływ na to, co dzieje się w innych częściach świata.

Opracowanie: Anna Tomaniak