W debacie na temat homoseksualizmu często pada argument, że jest on „sprzeczny z naturą”, „nienaturalny” itp. Tymczasem naukowcy odnotowali zachowania homoseksualne u około 1500 żyjących na wolności gatunków zwierząt, między innymi u żyraf, delfinów, gepardów, pingwinów, żółwi czy nawet u much. Warto zwrócić uwagę, że choć homoseksualizm występuje u tylu gatunków zwierząt, homofobia, czyli lęk, niechęć do osób nieheteroseksualnych, odnotowano u jednego – homo sapiens. Przez stulecia geje, lesbijki, osoby biseksualne byli prześladowani, torturowani, mordowani, przymusowo „leczeni” (np. elektrowstrząsami), co praktykowano także w Polsce. Równo 25 lat temu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wykreśliła homoseksualizm z listy chorób. Na cześć tego wydarzenia uznano, że 17 maja będzie obchodzony jako Światowy Dzień Walki z Homofobią.

Zmiana postrzegania homoseksualizmu przez WHO nie spowodowała automatycznie, że problem homofobii zniknął. Dlatego co roku 17 maja na całym świecie mają miejsce różne wydarzenia upamiętniające ofiary prześladowań spowodowanych homofobią i postulujące przestrzeganie praw osób nieheteroseksualnych.

Kilka faktów – czym jest orientacja psychoseksualna?

Współczesna medycyna, psychologia i seksuologia wyróżniają trzy orientacje psychoseksualne − czyli emocjonalne i erotyczne zainteresowanie osobami płci przeciwnej lub tej samej − które są równoważne i wrodzone. Są to: heteroseksualizm – zainteresowanie osobami płci przeciwnej, homoseksualizm – zainteresowanie osobami tej samej płci, biseksualizm – zainteresowanie osobami obojga płci. Statystycznie odsetek osób homo- i biseksualnych jest stały w każdej społeczności i wynosi od 5 do 11 proc. populacji. Geje, lesbijki i osoby biseksualne przeżywają swoją seksualność tak samo, jak heteroseksualiści/-stki. Szukają miłości, pragną doświadczać bliskości z drugą osobą zarówno w sferze emocjonalnej, jak i seksualnej. Tak samo budują mniej lub bardziej trwałe związki, przeżywają rozstania. Różnica jest tylko taka, że swoje potrzeby realizują z osobami tej samej płci (w przypadku osób homoseksualnych) lub mogą je realizować zarówno z kobietami, jak i z mężczyznami (osoby biseksualne). Orientacja homoseksualna czy biseksualna nie jest zaburzeniem ani chorobą. Homoseksualizm został skreślony z listy chorób i zaburzeń przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w 1973 roku, a przez Światową Organizację Zdrowia w 1990 roku. Uznając homoseksualizm za chorobę, można równie dobrze za takową uważać leworęczność czy rudy kolor włosów. Wszelkie próby „leczenia”, „nawracania” osób homo- i biseksualnych na heteroseksualizm kończą się niepowodzeniem, mogą za to prowadzić do nerwic i depresji. Część psychologów, prawników i kryminologów uważa z kolei, że to homofobię (podobnie jak rasizm) powinno się wpisać na listę chorób psychicznych (jako zaburzenia urojeniowe, paranoidalne).

Homofobia wczoraj i dziś

Prześladowania osób nieheteroseksualnych mają swoją wielowiekową, niechlubną tradycję w Europie. Przykładowo w dobie Oświecenia sodomitów, czyli mężczyzn mających kontakty seksualne z innymi mężczyznami skazywano na karę śmierci zazwyczaj przez spalenie na stosie. Z kolei w XX wieku w Trzeciej Rzeszy obowiązywał paragraf 175, który przewidywał karę więzienia nawet za tak niewinne zachowania jak pocałunek czy dwuznaczne spojrzenie wymienione pomiędzy dwojgiem mężczyzn. Kobiety, które miały relacje uczuciowe czy seksualne z innymi kobietami dużo rzadziej spotykały prześladowania. Gdy wybuchła II wojna światowa, wiele homoseksualnych osób trafiło do obozów koncentracyjnych. Zostawały oznakowane różowym trójkątem przyszywanym do ubrań, w celu odróżnienia ich od innych kategorii więźniów. Dziś różowy trójkąt stał się symbolem walki o równouprawnienie gejów, lesbijek, osób biseksualnych i transpłciowych.

Tablica pamięci poświęcona osobom homoseksualnym prześladowanym przez nazizm. Napis na pomniku brzmi: Totgeschlagen – Totgeschwiegen, czyli Zabici – przemilczani. Tablica znajduje się przy stacji metra Nollendorfplatz w Berlinie. Fot. Michael F. Mehnert, CC BY-SA 3.0

Współcześnie uznaje się kraje Zachodu za bastion tolerancji, a mówiąc o problemie przemocy czy prześladowań wobec osób homoseksualnych wskazuje się Bliski Wschód czy Afrykę. Faktycznie w większości krajów Europy czy obu Ameryk, w Australii i Nowej Zelandii nie penalizuje się już kontaktów homoseksualnych, a prawo potępia akty dyskryminacji ze względu na orientację psychoseksualną. W innych częściach świata osoby nieheteroseksualne cały czas nie mogą korzystać z pełni praw, żyją w ciągłym strachu, ponieważ ujawnienie się może oznaczać tortury, więzienie a nawet karę śmierci.

Międzynarodowi obserwatorzy uważają, że jednym z bardziej niebezpiecznych miejsc dla gejów, lesbijek i osób transpłciowych jest kontynent afrykański. W prawie 40 krajach tego kontynentu stosunki homoseksualne są karane więzieniem, a nawet karą śmierci. Także w wielu krajach Bliskiego Wschodu osoby nieheteroseksualne są w niebezpieczeństwie – wystarczy pocałunek z osobą tej samej płci, by zostać skazanym na karę śmierci.

Nie oznacza to jednak, że w Europie czy Stanach Zjednoczonych geje, lesbijki, osoby biseksualne czy transpłciowe nie spotykają się z aktami agresji i są bezpieczne. Jednym z najbardziej drastycznych przykładów takiej przemocy była sprawa Matthew Sheparda, amerykańskiego studenta w bestialski sposób zamordowanego w 1998 roku. Śmierć Matthew poruszyła społeczność amerykańską i międzynarodową. Dzięki staraniom rodziców Matthew doszło do zmiany prawa – rozszerzono kategorię zbrodni z nienawiści na te, których przyczyną jest nienawiść do osób nieheteroseksualnych. Rodzice Matthew na zaproszenie Kampanii Przeciw Homofobii gościli kilka lat temu w Polsce i opowiadali o latach walki z homofobią w USA.

Berlin, rok 2013, demonstracja przeciwko homofobii w Rosji. W związku z zaostrzeniem homofobicznego prawa w Rosji przez cały świat przetoczyła się fala protestów, które nasiliły się podczas organizowanych w Soczi w 2014 roku igrzysk olimpijskich. Fot. Marco Fieber, CC BY-NC-ND 2.0

Podejmij wyzwanie:
• Idź na Paradę Równości lub na Marsz Równości! Wbrew obiegowej opinii i temu, co czasem podają media głównego nurtu, nie tylko geje, lesbijki czy osoby biseksualne wspierają powyższe inicjatywy. Są one adresowane do wszystkich, którym bliska jest idea praw człowieka i uważają, że każdy ma prawo do miłości. Więcej informacji znajdziesz na: paradarownosci.eu
• Reaguj na homofobiczne napisy w przestrzeni publicznej. Jak to zrobić, dowiesz się na stronie: hejtstop.pl
• Zwalczaj stereotypy na temat osób nieheteroseksualnych. Reaguj na homofobiczne żarty. Najbardziej rozpowszechnione mity i obalające je fakty na temat gejów i lesbijek znajdziesz w publikacji „Fakty przeciwko mitom o lesbijkach i gejach”: www.porozumienie.lesbijek.org/img/fakty_przeciwko_mitom.pdf

Warto przeczytać:
• „Geje i lesbijki. Życie i kultura”, red. Robert Aldrich Wydawnictwo Universitas, 2009,
• „Różowe trójkąty. Zbrodnie nazistów na osobach homoseksualnych w kontekście edukacji antydyskryminacyjnej”, red. Katarzyna Remin, Kampania Przeciw Homofobii, 2012

Opracowanie: Alina Synakiewicz

Opublikowano w ramach projektu Postaw na rozwój. Zrównoważony! – 2. edycja współfinansowanego w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2015 r.